Kurumumuz Nöroloji uzmanlarından Dr. Öğr. Üyesi Emrah Emre DEVECİ, Multiple Skleroz (MS) günü hakkında bilgilendirmede bulundu.
Multiple Skleroz (MS) Nedir?
Multiple Skleroz (MS), merkezi sinir sisteminin (beyin ve omurilik) ataklarla seyredenveya ilerleyici bir seyir gösteren immun-aracılı (bağışıklık sisteminin aracı olduğu) demiyelinizan bir hastalığıdır. Sinir hücrelerinin akson dediğimiz bölümlerini saran miyelin kılıf, bu hastalıkta hasara uğrar. 20-40 yaş arasında travmadan sonra, sonradan gelişmiş engelliliğin en sık nedenidir. Ülkemizde MS sıklığı 100.000 birey başına yaklaşık 96’dır. Dünyada ise 100.000’de 350 sıklığına ulaşabilmektedir. Hem hastalığın sıklığı artmaktadır hem de son yıllarda hekimlerde farkındalığın artması ve tanı açısından meydana gelen gelişmeler tanı alan hasta sayısını hızla arttırmaktadır. Dünyada 3 milyon, ülkemizde 70 bin civarında MS hastası olduğu tahmin edilmektedir. MS kadınlarda erkeklerden 2-3 kat daha yaygındır. Ne çevresel faktörler ne de genetik faktörler MS’in gelişimini tam olarak açıklayamamaktadır. Bu iki faktör grubunun karşılıklı etkileşimi ile bireylerde hastalığın geliştiği düşünülmektedir. D vitamini yetersizliği, düşük ultraviyole ışığa maruz kalma, sigara içme, EBV-enfeksiyöz mononükleoz enfeksiyonu ve erken yaş obezitesi MS’e neden olduğu bilinen çevresel risk faktörleridir.
Hastalığın ataklarla seyreden (Relapsing-remitting (RRMS)) formu en sık formudur. Bu formda hastalar 24 saatten uzun süren görmede bozulma, bulanık görme, çift görme, bir vücut yarısında uyuşma ve/veya güçsüzlük, bacaklarda güçsüzlük, yürümede zorluk, yürümede dengesizlik gibi şikayetlerle başvururlar.
Hastalar ataklardan tam veya kısmi olarak iyileşirler ve ataklar arasında durumlarında kötüleşme olmaz. Bu hastaların bir kısmı ilerleyen yıllarda Sekonder progresif form MS dediğimiz bir forma dönüşebilirler. Bu formda hastalar genellikle ataksızdır ya da nadiren ataklar görülebilir. Bu hastalarda ataksız dönemlerde bile hastanın Nörolojik durumunda ilerleyici kötüleşme mevcuttur. Son olarak MS hastalarının yaklaşık %10’unu Primer Progresif MS hastaları oluşturur. Bu hastalarda da atak izlenmez ve hastaların nörolojik durumu 1 yıldan uzun süre boyunca başlangıçtan itibaren derece derece kötüleşme gösterir.
MS tedavisi Nöroloji’nin ve hatta tıbbın en hızlı geliştiği alanlardan biridir. 1993’te enjeksiyon tedavileriyle başlayan süreç yıllar içinde hızla çeşitlenmiştir. Özellikle 2015’ten itibaren ülkemizde kullanıma giren ağızdan alınan ilaçlarla birlikte elimiz hastalığa karşı güçlenmiştir. Şu anda Relapsing Remitting form multipl skleroz hastalığında onaylanmış 18 hastalık düzenleyici ilaç mevcuttur. Damarda serum şeklinde verilen infüzyon tedavileri, hastalarımızın bir eğitim sonrası kendi kendine yaptığı enjeksiyon tedavileri ve ağızdan hap olarak alınan oral tedavi çeşitleri vardır. Bu ilaçlar atak sayısını azaltırlar, MRG’ de MS’te görülen plakların (beyin ve omurilik lekelerinin) sayısını azaltırlar ve özürlülük birikimini çeşitli miktarlarda engellerler. Primer Progresif formda ise sadece 2017 bir ilaç onay almıştır ve bu hastalardaki seçeneksizliğimiz son bulmuştur. Sekonder progresif formda ise hala tedavi seçeneklerimiz kısıtlıdır. Bu konuda hem biz hekimler hem de hastalarımız yeni gelişmeleri umutla beklemekteyiz. İlaçların özürlülüğü belirgin azalttığı hem çalışmalarda hem de günlük deneyimlerimizde de nettir.
Yaklaşık 10-12 yıl önce MS poliklinikleri önünde çok sayıda tekerlekli sandalyeye bağımlı hasta görmekteyken bugün bu hastaları nadir görmekteyiz. Hastalığa ve kişisel özelliklere göre en uygun tedaviyi seçerek hastalarımıza faydalı olmaktayız. Muğla Eğitim Araştırma Hastanesi MS Polikliniği’nde 4 yıldır 600 civarında MS hastasına hizmet verildi. 400 civarında hastamız düzenli kontrollerine devam etmektedir. Türkiye’de mevcut olan tedavilerin hepsini uygun hastalarda etkin şekilde kullanıyoruz. Çoğu tedavi rejimi ile ilgili yeterli deneyimimiz mevcuttur. MS hastalarında yapılması gereken tüm tetkikler (Beyin Omurilik Sıvısı Testleri dahil) hastanemizde yapılmaktadır.
MS hastalarımız ilaçlarını aksatmadan kullanmalı, kontrollerine düzenli gelmeli ve sigaradan uzak durmalıdırlar. Akdeniz diyeti ile beslenmek ve egzersizler de hastalarımıza belirgin fayda sağlamaktadır. MS Hastalığı artık birçok hasta için korkulacak bir hastalık olmaktan çıkmıştır diyebiliriz. Biz de 30 Mayıs 2024 Dünya MS Günü vesilesiyle hazırladığımız bu bilgilendirme ile tüm hastalarımıza uzun, sağlıklı ve kaliteli bir yaşam diliyoruz.